Estamos a piques dunha catástrofe nuclear? O anuncio do presidente ruso Vladímir Putin decretando a “mobilización parcial” de 300.000 reservistas para a xa oficialmente recoñecida polo Kremlin “guerra en Ucraína” e especialmente a súa advertencia de utilizar armamento nuclear (“non é un farol”, nas súas palabras) definen un escenario de incertezas sobre o que pode suceder agora entre Rusia e Occidente.
É inevitable comparar a actual situación coa famosa “Crise dos Mísiles” de Cuba en 1962 en plena “guerra fría” entre EE.UU e a URSS, que colocou ao mundo a un paso da confrontación nuclear. Con matices nesa comparación histórica, hoxe estamos asistindo practicamente a unha situación similar pero agora cunha guerra en “quente” entre a OTAN e Rusia en Ucraína.
E seguindo coa historia, Rusia non anunciaba unha “mobilización” dese calibre precisamente desde a invasión nazi á URSS en 1941 en tempos de Stalin. Por tanto, e sempre utilizando esas chaves históricas, a “mobilización” de Putin pode igualmente interpretarse como un “reagrupamento” de forzas para o Kremlin nun momento politicamente delicado, apelando así a eses “patriotas” e “falcóns” que premen por recuperar o poder “imperial” ruso e que, por tanto, defenden unha resposta militar contundente en Ucraína e contra Occidente.
“Rusia non anunciaba unha ‘mobilización’ dese calibre precisamente desde a invasión nazi á URSS en 1941”
Cómo responderá á sociedade rusa a esta “mobilización” decretada por Putin é un factor igualmente a tomar en conta para coñecer se ese reagrupamento de forzas será favorable ou, polo contrario, atoparanse fisuras que obriguen ao Kremlin a dar outro “golpe de timón”. Polo momento presentáronse algunhas protestas en Moscova e outras cidades mentres a lexislación prevé medidas punitivas contra os que se opoñan.
Existen diversas variables que definen o porqué desta situación. Colócase no centro de atención a ofensiva militar ucraína en Járkov ante a desfeita militar rusa. Atrincherado no Donbás, o Kremlin busca agora implantar o “método Crimea” vía referendos de unificación cara a Federación rusa en localidades actualmente baixo o seu control militar (Lugansk, Donetsk, Jerson, Zaporiyie). Todo isto como estratexia disuasiva ante calquera previsible ofensiva militar de Ucraína-OTAN que “xustifique” a eventual resposta nuclear rusa ante o que consideraría unha “agresión ao seu territorio”, neste caso no Donbás e outras localidades.
“Compre especular se Putin está facendo hoxe un exercicio arriscado de disuasión”
“Disuasión”, precisamente, é un termo moi utilizado na xeopolítica e nas relacións internacionais. O seu uso foi constante durante a “guerra fría”, sempre co foco no desafío nuclear. Nun estudo clásico, o politólogo Graham T. Allison analizou con destreza cómo a disuasión foi o elemento chave para desarticular esa crise de 1962, evitando así que o mundo non terminara precisamente no apocalipse atómico. Por tanto, compre especular se Putin está facendo hoxe un exercicio arriscado de disuasión, unha manobra calculada (pero tamén con visos de desesperación) por retomar a iniciativa da guerra contra Ucraína-OTAN pero tamén abrindo a posibilidade dunha negociación express axitando o perigo nuclear.
En artigos anteriores especulaba sobre cómo sería a resposta rusa trala perda de control de Jarkov e cómo isto podería definir un novo rumbo da guerra ucraína. Pero resulta igualmente interesante observar cómo Putin deu este paso tras reunirse en Samarcanda co seu aliado chinés Xi Jinping no marco do cumio da OCX. É certo que alí Putin recibiu “toques de atención” por parte de Xi e o presidente indio Narendra Modi sobre o sentido dunha guerra na que non se albisca saída negociada. A guerra ucraína afecta a globalización económica e aos mercados, especialmente para países netamente exportadores como China e India.
Pero os intereses xeopolíticos tamén priman e, principalmente China, non quere perder o control dun aliado estratéxico como Rusia. Por certo, mentres Putin decretaba a “mobilización parcial”, Beijing poñía alerta máxima no seu territorio ante o paso de buques estadounidenses no estreito de Taiwán. Provocación de Washington contra o eixe sino-ruso, similar ao que foi a visita de Pelosi a Taipei en agosto pasado, continuada agora en Armenia este setembro en medio das tensións armenio-azeríes e as dificultades rusas para solucionar esta crise no seu “patio traseiro”? Ou tamén o de Pelosi é unha provocación “disuasiva” por parte dos “falcóns atlantistas” ante a posibilidade dun entendemento ruso-europeo motivado polas necesidades enerxéticas ante o “crudo” inverno que se avecina, ou dunha concreción de intereses entre Rusia e China para tentar solucionar a guerra ucraína, diferente aos imperativos “atlantistas”?
Sexa como sexa, a “mobilización parcial” de Putin modifica a guerra de posicións con Occidente que define o conflito ucraíno. Un quid pro quo de consecuencias imprevisibles se finalmente as ameazas de Putin se converten en realidade. Non esquencemos que o líder do Kremlin asegurou no seu momento que non ía invadir Ucraína e finalmente o fixo.
“É creíble que Putin use agora a arma nuclear?”
Por tanto, é creíble que Putin use agora a arma nuclear? Por moito que diga que non vai “de farol”, é posible que o Kremlin tamén estea manexando ese elemento disuasivo, neste caso nuclear, como ferramenta de chantaxe, moi similar á que ven facendo coa súa arma enerxética. A pelota, agora, está no teito de EE.UU e da OTAN.
