Espero que Carles Casajuana non se moleste por utilizar o título do seu libro para este meu comentario. Comentario que de meu vai ter pouco porque “voume aproveitar” das súas ideas para que vostedes poidan reflexionar sobre o PODER e os POLÍTICOS igual que fai o autor e que eu me sinto impelido a compartir.
“A maioría dos políticos son tipos bastante raros…Incluso os que parecen máis normais son en realidade raros”
De entrada ofrécenos dúas ideas curiosas e atrevidas. A primeira di así: “creo que con el tiempo mereceremos no tener Gobiernos”, de JORGE LUIS BORGES. A outra xa máis longa di así: “a maioría dos políticos son tipos bastante raros…Incluso os que parecen máis normais son en realidade raros. A maioría son á vez cínicos e idealistas, ególatras e desinteresados, francos e astutos. Son receptivos á adulación máis rastreira e compiten cos actores na capacidade de falar de si mesmos e de converter sen piedade calquera conversación nunha análise do seu propio ego…Persoalmente, recoñezo todas esas calidades en min mesmo”.
Logo desta introdutio, que dirían os latinos, imos tentar ofrecerlles comentarios e ideas de Carles Casajuana que estou seguro lles van encantar como me pasou a min, pola claridade e dureza de como analiza os comportamentos dos políticos en variados escenarios.
Para que poidamos valorar as súas afirmacións e comentarios fai unha breve introdución de como se foi informando do que aquí nos conta. Di que durante unha longa etapa traballou moi preto do presidente do Goberno (refírese a José Luis Rodríguez Zapatero). Tiña unha función de carácter técnico que o situaba nunha posición de testemuña ocasional do exercicio do Poder.
Dinos que como escritor a proximidade do Poder prodúcelle situacións apaixonantes, de intriga que o desconcertan. As conversacións cos seus homólogos doutros países, é diplomático de profesión, fixéronlle ver que a atmosfera que reinaba na Moncloa non era moi distinta á do Palacio do Eliseo, de Downing Street ou da cancellería alemá, concluíndo que en todas partes cocíanse fabas de maneira moi parecida.
Continúa o autor que estamos estudiando que aquí non se trata de descubrir nada que puidera coñecer no exercicio do seu traballo, soamente nos quere facer partícipes das súas reflexións sobre o poder, sobre o medio en que se exerce e a flora e fauna que nel proliferan.
“As estruturas do poder son flexibles; adáptanse á presión de quen as exerce, acomódanse ao seu estilo, axústanse á relación de forzas que goberna entre elas”
No que poderiamos chamar primeiro capítulo titulado “A ecoloxía do castelo”, dinos que as estruturas do poder son flexibles; adáptanse á presión de quen as exerce, acomódanse ao seu estilo, axústanse á relación de forzas que goberna entre elas.
Os recen chegados son agora os donos do castelo. Poden cambiar as cousas ao seu gusto. Toman posesión dos seus cargos xurando ou prometendo exercer as súas funcións con lealdade e rectitude nun momento que parecería sacramental. Un punto de chegada e un punto de partida, como nas vodas. Algún compañeiro o mirará con rancor porque esperaba ser el quen xurase, disposto a criticar o menor fallo. Todos queren mostrar que son quen de traballar en equipo e que non se lle ocorrería poñer obstáculos por motivos persoais.
“Os recen chegados son agora os donos do castelo. Poden cambiar as cousas ao seu gusto”
Pero o exercicio do Poder ten as súas propias regras e tarde ou cedo comezarán por abrirse camiño. Os cambios efectuados polo novos ocupantes inxectaron “savia” nova a un organismo que posúe vida propia. A satisfacción que os privilexios do poder proporciona vai minguando ata diluírse entre a rutina. Comezan as friccións. Todos teñen opinión do que debe facerse; foron elixidos para facelo pero non sempre están de acordo.
A delimitación de fronteiras crea friccións. Non todos poden sabelo todo. Aparecen as divisións entre os que o saben e os que non o saben. Os primeiros caen na tentación de valerse dos seus privilexios para facer sentir a súa superioridade aos outros. De forma inevitable xorden as rivalidades, os conflitos de competencias.
De maneira inevitable alguén ten que ocuparse da axenda do Presidente ou do Primeiro Ministro; hai que programala con meses de antelación, dar prioridade a unhas cousas sobre outras e os demais deben someterse a ese criterio. O propio Presidente ou Ministro debe disciplinarse. Non é preciso inventar nada, xa todo estaba no castelo cando chegaron os novos moradores.
“A proximidade ao Poder actúa como un ácido que descubre calidades e defectos”
A proximidade ao Poder actúa como un ácido que descubre calidades e defectos, xenerosidade e abnegación, pero tamén alimenta a ambición, a inseguridade e o sentido territorial dos outros ou de si mesmo. De forma inevitable a camaradería inicial vai deixando paso á complicidade sen amizade, da que falou Étienne de La Boétie. A vella broma de que existen tres tipos de inimigos: os inimigos a secas, os inimigos mortais e os compañeiros de partido, ou de Goberno, fai sentir a súa realidade. Lembren a “broma” que gustaba gastarlle Cabanillas, creo, aos compañeiros: “Corpo a terra que veñen os nosos” .
Como nunha corte medieval, todo xira arredor dunha persoa, á que uns teñen máis facilidades de chegar ca outros. Ninguén sabe exactamente que grado de capacidade de achegamento ten; ninguén sabe con exactitude ata onde chega a capacidade de influenza de cada quen; quen dispón de fío directo con quen.
“Como nunha corte medieval, todo xira arredor dunha persoa, á que uns teñen máis facilidades de chegar ca outros”
Ao pouco tempo todos comezan a verse extraviados nas brumas do Poder ignorando quen o manexa. Os privilexios xa non lles parecen tanto; aquilo vólvese un traballo máis, unha maneira de gañarse o alpiste coma outra calquera, cos seus suores e alegrías, sen heroísmo. En calquera momento o presidente ou o primeiro ministro pode dicirlle que xa non é imprescindible, que xa non o necesita. Ou peor aínda, deixarllo chegar por vías indirectas.
Prodúcense os primeiros abandonos, as primeiras baixas; poucos desisten por propia vontade; ou caen fulminados ou son apartados pouco a pouco ata quedar fóra de xogo. Algún chega a despreocuparse da súa sorte, seguen traballando arreo dando o mellor de si mesmos, ata descoidando as súas familias, esperando que tanto esforzo e dedicación sexa tido en conta e compensado.
Pero a convivencia reséntese; a fraternidade xa non é incondicional. Fórxanse amizades que poden durar moitos anos fortalecidas pola ambicións e tensións compartidas e tamén inimizades que se esquecerán no mesmo momento en que a aventura conclúa. A morada do Poder transfórmase nun teatro de operacións rexido pola lóxica dos seus efectivos, as alianzas e as frontes.
“Pero a convivencia reséntese; a fraternidade xa non é incondicional”
Esta é a ecoloxía do castelo, un universo de temperaturas extremas e de oscilacións entre a euforia e a depresión, entre a borracheira do éxito e a humillación do fracaso; un universo entre kafkiano e hobbesiano dominado por unha amalgama de ambición, de abnegación, xenerosidade, ilusión, cálculo, medo e fatiga.
Sálvanse os menos vulnerables, os que saben facer ouvidos xordos as críticas e saben rirse de si mesmos; os que teñen colmillos máis retorcidos ou a suficiente madurez para darse conta de que o tempo que dediquen a defender o seu territorio ou a facer a guerra aos seus inimigos particulares fará minguar o labor que deles se espera. Sálvanse os máis bondadosos, os menos dados a pensar mal das persoas que os rodean pero tamén os mais duros e egoístas.
En próximas reflexións prometo seguir con Carles Casajuna para facelos partícipes DAS SÚAS REFLEXIÓNS QUE PODEN SER PERFECTAMENTE AS NOSAS.
