En 1987, por encargo da ONU, unha comisión, encabezada pola doutora Gro Harlem, realizou un informe, que se titulou “O noso Futuro Común”, redactouse por un Grupo Intergobernamental de Expertos sobre o Cambio Climático e os Límites do Desenvolvemento Sostible, avanzou en certezas incompletas, pero puxo de manifesto que o uso da actual tecnoloxía é, á vez, núcleo do problema e a solución.
En resumo, avanzaba que os humanos consumíamos máis recursos de todo tipo do que o planeta Terra era capaz de fornecer ou rexenerar, mesmo co apoio das mellores tecnoloxías. Especial énfase poñía no tema enerxía sobre o que se chegaba a afirmar, case literalmente: “A esta data non existe ningunha fonte, nin ningunha combinación de fontes coñecidas, capaz de subvenir as necesidades humanas para obter un grao de benestar global adecuado”.
Posteriormente sucedéronse distintos informes e actualizacións (creo que imos pola VII) que foron constatando datos e coñecementos científicos, pasando desde unha valoración do impacto humano dunha cualificación nun nivel de confianza medio a unha afirmación radical de que as actividades humanas son responsables dun quecemento do planeta nuns 1,1° graos centígrados desde o período 1850-1900 ata a actualidade.
Máis alarmante é o feito de que o estudo predice que se espera que a temperatura global alcance ou supere os 1,5 °C ou máis de quecemento nos próximos 20 anos.
Para aproximarse polo cidadán medio ao debate sobre o “Cambio Climático”, cun mínimo de racionalidade, é necesario ter algunha idea clara nalgunhas cuestións cuxa veracidade ou pertinencia están acreditadas. Dous feitos parecen estar acreditados: o aumento paulatino da temperatura da atmósfera do planeta e o aumento acelerado nesa atmósfera do contido do carbono, tanto como dióxido de carbono (CO2) como en forma de metano (CH4), así como do óxido nitroso (N2O); tamén parece acreditada a existencia dalgunha relación entre os dous feitos.
A pesar dos esforzos do Panel de Expertos por cuantificar o papel dos océanos, ou da variación da radiación solar, estaban segundo a súa linguaxe: nun nivel de confianza baixo, incluso o impacto á baixa producido polas erupcións volcánicas, que se sitúa no curto prazo despois das erupcións, polo que está menos acreditado que a actividade humana sexa a causa principal, do aumento da temperatura (toda a actividade humana impacta nunha pequena fracción dun ciclo no que está implicado menos do 5% do carbono total existente no planeta) pero é esa actividade humana o único factor sobre o que podemos actuar, para controlar que os danos non nos leven á catástrofe total e global.
“É pertinente e clara a necesidade de programas de aforro enerxético, aínda cando non existisen indicios do cambio climático”
É pertinente e clara a necesidade de programas de aforro enerxético, aínda cando non existisen indicios do cambio climático, é unha decisión de mera supervivencia para as xeracións futuras. Tamén está acreditado que sen o uso de tecnoloxías duras e intensivas en enerxía, abonos e pesticidas, a capacidade de soster o actual volume de poboación sobre o territorio habitable, en condicións de benestar, reduciríase drasticamente. Á vista da evolución dos problemas, tamén xa é evidente que o uso deste tipo de tecnoloxía é imprescindible para garantir auga potable. Pero o sentido común indica que os límites para o uso desas tecnoloxías hai tempo que foron excedidos, en amplas zonas do planeta.
O caso de Europa
Uno deses clubs de científicos creados para proxectar o futuro realizou un informe sobre a poboación europea, que os recursos naturais do territorio poderían manter, en condicións de desenvolvemento sostible e benestar, co mellor uso das tecnoloxías brandas que se dominaban no último tramo do século XX; a conclusión foi que a poboación supervivente sería moito menos da metade da entón existente. Hai estudos que establecen o límite aínda máis abaixo.
Consecuencia da escaseza de recursos sobre territorio europeo (a título de exemplo a totalidade de recursos de gas e petróleo existente no noso territorio só chegan para o 5% das nosas necesidades) é que as decisións, normalmente impulsadas desde a UE para evitar situacións irreversibles, sexan sempre limitativas. Así pois, parece acreditado que en Europa non podemos prescindir do uso das tecnoloxías duras e intensivas.
En consecuencia, gústeme pouco ou moito, son fervente partidario do seu uso, polo menos que quen defenda algunhas posicións, mal denominadas ecoloxistas (o home como especie forma parte da ecoloxía), convénzame da bondade do método que habería que utilizar para seleccionar os millóns de persoas que sobrarían na Unión Europea.
Pero ou se consegue que USA, China, India e outros grandes consumidores de recursos acepten a filosofía de conservación e reversibilidade, ou as previsións case apocalípticas dos informes: incremento de temperatura, perda das masas de xeo, subida catastrófica do nivel do mar, desestabilización do clima, etc., serán, tal e como se indica, inexorables e irreversibles.
A modo de conclusión
Non servirá de moito, cara á supervivencia da civilización, tal e como hoxe entendémola, que Europa, USA e outras zonas desenvolvidas exportemos a África, ou a outras zonas xeográficas pouco desenvolvidas o que nos molesta e sobra: as tecnoloxías menos eficientes e os residuos que elas xeran. Ao contrario, faríamos ben en pensar en compartir as tecnoloxías, que demostraron que poden reverter algúns dos efectos máis daniños e das que dispoñemos no mundo, quizá mal chamado, desenvolvido.
