A Asociación de Funcionarios para a Normalización Lingüística, nos corenta e catro anos de actividades ininterrompidas, garda nos seus arquivos unha amplísima memoria. Foron anos nos que as dificultades aparecían unha veces como obstáculo herdados do pasado, e outras de malintencionadas actitudes de moitos políticos.
Pero como o que aqui conta é que chegamos vizosos a estes tempos, é cousa de relatarlles como se desenvolveu o último acto organizado na parroquia de Lira (Salvaterra). Porque ali, o pasado día 16 de novembro, celebrouse o Día da Restauración da Memoria Lingüística que ten como lema motivador os versos de Ramón Cabanillas: “En galego, agora e sempre; na vida e na morte. Sempre que galego!”.
Esta actitude lingüística foi a que mantiveron en vida todos os que nos precederon. Grazas a eles Galicia segue a ter cultura e lingua da seu. Xentes con elementais coñecementos pero que que atesouraron a inmensidade de saberes que ao longo dos séculos fóronse transmitindo de xeracións en xeracións. A lingua galega foi transportada por esas xentes desde hai mil anos. Chegou a nós coa riqueza necesaria para que sexa un idioma único, con personalidade fonética e gramatical de seu. Nel escribíronse os textos máis representativos da cultura universal. Coas súas palabras construíuronse imaxinarios populares e composicións musicais que arrolaron aos nenos nos berces. Esas cantigas de fermosas composicións naceron nas eiras, nos muiños, lareiras, veigas e torreiros, nas aradas, na sega… En calquera lugar onde houbese actividade social, a imaxinación non desaproveitou as ocasións para construír o noso acervo cultural.
“Velaí están os cemiterios nos que se conserva a memoria colectiva das nosas parroquias”
A cultura e lingua están presentes na paisaxe. Cada anaco de terra, nos accidentes xeográficos, regatos, camiños…todos foron bautizados con cadanseu nome. A Terra (en maiúsculas) foi o fermento da nosa
identidade. Porén, haberían chegar tempos oprobiosos co afán de roubarnos espazos para outra cultura allea. Velaí están os cemiterios nos que se conserva a memoria colectiva das nosas parroquias, identificando a cada un dos seus moradores nun idioma que non falaron xamais. Esta anomalía hai que restaurala para que estea en harmonia co resto do universo parroquial. É esperpéntico o diálogo cos defuntos coa interferencia dunha lápida escrita en castelán polo medio. Unha barreira que agrede aos vivos e á memoria dos falecidos.
Velaí porque a celebración dos chamados Días da Restauración da Memoria Lingüística son oportunidades para refacer o mal feito. Tal aconteceu na parroquia de Lira, con intencións pedagóxicas para que no futuro non se repita o erro de identificarmos aos nosos mortos nun idioma extraño a nós, porque nos foi imposto obrigatoriamente.
O pasado 16 de novembro un cento de veciños da parroquia de Lira ocuparon os bancos da igrexa de San Simón, mentres outros permanecía de pé, para asistiren a unha celebración única, de significado excepcional na litúrxia da palabra. Cantáronse vellas cancións intepretradas polo grupo “Xistra” de Coruxo,gui e polo grupo de pandereiteiros e
pandereiteirasda parroquia. Falou o crego, o que isto asina, Carme Vaquero, da AFNLG, e o fillo de Luís Soutullo, “o gaiteiro de Lira”, a quen homenaxeamos da mellor maneira que se pode facer: substituíndo a vella lápida escrita en castelán por outra cun epitafio en galego.
Xosé González Martínez. Presidente do Foro E. Peinador.
