Nunhas declaracións súas na web do BNG dicía que Francia, logo das últimas eleccións non se libra das políticas da Troika Comunitaria, que nin siquera Tsipras en Grecia puido facelo.
Tsipras creo que non quixo facelo.
E logo?
Porque creo que Tsipras preparou un referendum que foi unha fraude. Porque xa tiña asinado un memorando no que aceptaba xustamente o contrario para o que estaba pedindo o aval ao pobo grego. Creo que perderon unha oportunidade para cambiar de rumbo a Grecia, e tamén de provocar unha reflexión sobre o que están provocando neste momento todas as políticas que se están impoñendo desde a UE. Polo que vexo, consolidan un modelo neoliberal de precariedade, roubo de dereitos e desmantelamento do estado do benestar.
E desde o BNG hai algunha proposta de non obediencia á Troika ou romper con ela?
Que contra a Troika está a democracia. Quen nos coñeza historicamente, sabe que o BNG ten un discurso moi crítico, sobre todo o que representaba a UE, non só polo que supuxo para os sectores económicos galegos e polo que se estaba construindo, unha Europa de mercaderes. Gobérnanos o grande capital e fronte a esa ditadura encuberta, nós temos que defender é a democracia, o dereito dos pobos a decidir e que non se poden impoñer decisións que van contra da vontade popular.
A idea de Europa dos pobos é algo no que grupos políticos como o BNG difiren con grupos como os liberais ou socialdemócratas. Para estes últimos os pobos son os estados.
Esa idea é unha ficción. Todo o mundo sabe que hai máis pobos que estados, que a pluralidade nacional que existe en Europa é moi forte. Creo que cando emerxan os pobos emerxerá a democracia. Porque ao final, alonxar os centros de decisións non está sendo bo para o funcionamento das institucións, un maior control público ou unha mellor adaptación das políticas públicas nas diferentes realidades. Esta crise deixou ao descuberto que a Europa social era unha quimera, que esta é unha Europa para o grande capital.
A venda das centrais do Xallas, propiedade de Ferroatlántica, empresa vinculada a persoas investigadas na “Operación Lezo”, pode ser unha estratexia para librarse de contas opacas ou simplemente sería unha manobra especulativa?
Teño moi claro que a venda é unha manobra especulativa. O feito de vermos a Villar Mir de novo vinculado co finanzamento irregular do PP, pois que se consolide unha venda que todos saben é ilegal, que traería o despedimento de máis de trescentas persoas significaría un golpe moi duro para este país. E tamén habería moitas dúbidas sobre a que intereses responde esa autorización. Desde logo aos intereses xerais de Galiza non, porque non creo que ninguén pense que especular cun ben público beneficie a Galiza, poñendo en risco as fábricas de Cee e Dumbría. Polo tanto non debemos deixar que se vendan ou segreguen as centrais do Xallas e esixirlle a Villar Mir que cumpra con este país. Porque durante décadas usou eses recursos non para mellorar a situación das factorías da Costa da Morte, senón para especular fóra do nos país.
Intúe que en Galicia podería estalar unha operación xudicial como as que están agora abertas, ou como no País Valenciano?
Non o sei. O que si penso é que, ao albur desas operacións anticorrupción, pasen da fase de sumario, porque non é lóxico que estan anos e anos en fase sumarial, sen pecharen, que ás veces o poder xudicial usa, ás veces de forma espúrea. Nós somos moi críticos coas actuacións xudiciais, porque estamos vendo nalgúns casos conexións entre a xustiza e a política. A utilización partidista da fiscalía non deixa de ser un escándalo. Neste momento que a Fiscalía Anticorrupción pareza unha niñada de corrupción, pois evidencia o punto de corrupción do réxime no Estado Español.
Cal é o peso de Galicia nestes momentos en Madrid?
Dubido se o peso de Núñez Feijoo en Madrid e pluma ou plumilla. A mellor maneira de medir iso é ver cal é a importancia que desde Madrid se lle dá ao noso país. E vemos que estamos desaparecidos porque non hai unha voz propia que nos represente sen dependencia dos partidos estatais. Pero tamén porque temos un goberno galego que calquera cousa que di Rajoy parécelle ben. Mesmo se no sistema de finanzamento nos sae a devolver, a Feijoo tamén lle parecería ben. Isto fainos perder oportunidades, pois o noso país precisa un cambio de rumbo dunha maneira urxente, desde un punto de vista político, económico, cultural e liingüístico. Para facelo, é preciso confiar nas propias posibilidades do país. Lamentablemente temos un goberno preocupado polo futuro de Alberto Núñez Feijoo. Cando un mira para o seu embigo, non cae na conta que tén que estar para algo máis que para que o PP gañe eleccións.
Nunha comparecencia súa en Ferrol explicou unhas liñas básicas de actuación económica para Galicia. Cales son e de onde poderían saír 3.500 millóns de euros, logo de que o goberno central comprometese máis de 4000 millóns para Cataluña?
Nós defendemos o cambio de modelo de finanzamento. Mesmo o PP recoñece que é un sistema inxusto. Que nos leva a unha deficiencia financeira. Mesmo hoxe os recursos que nos dán para educación e sanidade son insuficientes, non chegan para pagar ese sistema de finanzamento. E aí, Galiza está claramente discriminada. Desde o BNG defendemos un concerto económico que signifique darlle a volta a todo iso. En vez de recadar en Madrid, que recademos en Galiza todos os impostos e teñamos capacidade para definir unha fiscalidade xusta. Con isto así, teriamos máis recursos que agora. Se facemos o cálculo de canto recada o estado no noso país, vemos que son máis de 11.000 millóns de euros. O último retorno segundo o sistema actual de finanzamento foi de 7000 millóns. Por iso, aínda que pagasemos un cupo ao estado, como fan os vascos, teriamos unha marxe de 3500 millóns de euros.
Isto está relacionado coa política de austeridade que se vén aplicando nos últimos anos?
Son dúas cousas diferentes. Euskadi e Nafarroa teñen concerto económico e tamén fai investimento. A alta velocidade en Euskadi é financiada polo estado e este aínda vai facer investimentos a maiores. O que nós dicimos é que un concerto económico, á parte de darnos a chave dos cartos, tamén permitiría un mellor funcionamento da administración e unha fiscalidade máis xusta. Por outra banda, son das que pensan que deben subirlles os impostos ás rendas máis altas, que é unha maneira de redistribuir mellor o capital. Coa crise vimos que as diferenzas sociais medraron máis e as rendas do capital suben. É necesario buscar elementos redistributivos para compensar as desigualdades do sistema.
AP9, caerá o traspaso ou non?
En fin, aquí é onde se medirá o peso político de Alberto Núñez Feijoo neste caso. Porque gobernando o PP, como é posíbel que a única iniciativa para pedir a transferencia saíse do BNG? O grupo con menos representantes dentro desta cámara. Nós dicímoslle a Feijoo que nos preocupa o discurso que tivo o PP, porque cando eu quero conseguir algo non vou diante de con quen teño que negociar para dicirlle “é moi difícil”, senón que irei con empuxe para defender por que e para que é necesaria a transferencia da AP9. E tamén porque os antecedentes non invitan ao optimismo. Esa lei que volvemos aprobar, xa a aprobaramos había catorce meses, houbo un veto, non por parte de Ciudadanos, senón do PP en Madrid, por dous ilustres galegos, Rajoy e Ana Pastor. Cremos que é unha cuestión de vontade política. A cámara galega fala ou pide que se faga a transferencia, e non temos que esperar un debate no Congreso. Isto pode facerse mediante Real Decreto, con negociacións entre Xunta e Ministerio. É unha cuestión de querer. Vascos e cataláns teñen transferidas estradas similares desde hai anos e eu non sei por que para o goberno galego sempre é difícil. É un problema de que se faga presión e quen ten que demostrar que vai utilizar a unidade das forzas políticas para un mandato claro do Parlamento é Núñez Feijoo. Se esa lei queda nun caixón, pois non acabariamos cunhas peaxes que son unha estafa para Galicia. E que nos expliquen por que hai cartos para rescatar autoestradas en Madrid e non en Galicia.
Xa vais máis dun ano como voceira do BNG, a primeira muller. Era hora?
É unha reflexión que está ben, pero eu digo que o feito de ser a primeira muller na portavocía dun grupo parlamentario, é unha evidencia do machismo que existe na sociedade. Ten que ser unha fenda para que haxa unha maior igualdade das mulleres no ámbito da política e impulse máis políticas de igualdade real, que penso é fundamental para crear unha sociedade igualitaria.
Como ve a situación da igualdade de xénero en Galicia actualmente?
As mulleres fomos conquistando igualdade e fomos nunha dirección na que gañamos presenza pública. Non é un fenómeno natural, detrás hai un movemento feminista cun traballo moi importante, pero sei que vivo nunha sociedade patriarcal onde o valor dominante segue sendo o machismo, senón non teriamos a lista negra de mulleres asasinadas por violencia machista. Os indicadores din que as mulleres vivimos entre o teito de cristal e o chan pegañento. Pero eu son optimista porque hai moitas mulleres comprometidas e hai un debate de xénero importante entre as xeracións máis novas. Confío no papel transformador do feminismo e nos aspectos positivos que isto traerá á sociedade.
O BNG, que chegou a ser a segunda forza política do país, agora mesmo conta con seis parlamentarios. Que explicación ten vostede para esta evolución?
Eu diría que esa é unha pregunta para unha tese. Na política as cousas non son estáticas e o BNG ao non ser unha forza sistémica, incídennos máis crises políticas e sociais. O nacionalismo tivo unha crise política forte, sobre todo despois do ano 2009, que xa comezara no ano 2001. Iso afectou á imaxe pública e social do nacionalismo, o propio proceso de globalicación incide na nosa conciencia, en como nos sentimos, e a utilidade que se lle pode ver a unha forza política como o BNG. O aznarismo tamén creou unha idea negativa sobre o nacionalismo, porque sabe que os movementos nacionalistas dentro do Estado español están cuestionando o réxime, e que poden facer agromar algo democrático e que cuestione as grandes elites que viven do centralismo español. Ademais creo que o BNG cometeu os seus propios erros, que tivo problemas porque non soubemos ler ben o que significou a crise, coas prioridades sociais que se xeneraron. Mais logo duns anos que foron duros internamente e socialmente, aprendemos dos nosos erros, estamos nunha nova etapa. Penso que estamos reconectando con máis persoas que miran para o nacionalismo. Teño tamén a convicción de que somos a peza necesaria para que algo cambie. Con todo ese realismo e traballo que queda por facer, penso que o importante é mirar cara adiante e non cara atrás.
De onde viría esa renovación?
Acertamos coa nos vinculación cos problemas sociais que se viven hoxe, cun proceso de renovación xeracional que tivo boa acollida social, cunha organización que no seu balanzo con este país, o nacionalismo sempre foi positivo para Galiza. Sigo convencida de que para que Galiza teña futuro como nación máis próspera, necesitamos un nacionalismo máis forte.
Cales foron os temas ou problemas sociais que fixeron cambiar a visión dentro do BNG?
O BNG foi pioneiro nalgúns deses puntos, é algo que eu constato, como foi pedir a dación en pago. Pero nada diso se trasladou á sociedade, a crise colleunos cunha crise interna moi forte e en certos momentos, non soubemos trasladar que a defensa da nacionalidade e da sociedade son caras dunha mesma moeda. Nestes anos fomos recollendo as preocupacións da xente a respeito dos servizos público, coa falta de alternativas ou a emigración.
Nese sentido, cambiarán os sistemas de asembleas e eleccións internas para adaptarse aos tempos?
Nós non vivimos nunha asemblea permanente, pero si que somos unha organización asamblearia. Creo que a democracia é importante como sistema político e como forma de funcionamento interno dunha forza política. Eu non crería nunha organización popular con líderes supremos. Prefiro equivocarme cunha maioría que acertar cun líder supremo.
Estaría o BNG preparado hoxe para realizar posibles alianzas?
Estamos xa en alianzas en moitos concellos con forzas da esquerda española. Cada quen representa alternativas políticas diferentes, pero cando nas institucións non hai maiorías claras sempre hai posibilidades de diálogo. Nós o que non imos facer é integrarnos en forzas políticas de ámbito estatal. Non forma parte do que poidamos compartir. Ás veces hai un discurso de que se todos nos unimos contra o PP, as cousas xa funcionan. A historia demostrou que para que un proxecto político funcione, ten que ter un marco, ideas e principios en común. Senón pode ser algo moi frustrante para a sociedade.
Independentismo ou federalismo?
-Quédome co nacionalismo. A defensa do dereito de autodeterminación, que é unha posición que ten o BNG historicamente, o que representa é o dereito dos pobos a decidir. Se nos recoñecen ese dereito, nós sentarémonos a decidir cal é a mellor opción para Galiza. De momento estamos nunha fase moi distinta dese proceso, pois estamos defendendo cousas tan básicas como beneficiarnos dos recursos que xenera este país. Calquera pobo que queira cambiar a súa tendencia na historia ten que cambiar a tendencia na que vai. Preocúpame que a tendencia na que vamos os galegos é que somos menos e vamos máis vellos. Temos que estimular as nosas potencialidades como pobo, porque cando o facemos acadamos cousas importantes. Como galega síntome orgullosa do que fai o goberno de Pontevedra, que pon a Galiza no mapa das referencias como modelo de sostibilidade urbana. Iso pode facerse noutros terreos, pero para iso debemos adaptar políticas á realidade do noso país.
