El Confidencial/Josep Martí Blanch | É igual quen goberne España e con que axenda. A lóxica que sempre se acaba impoñendo é que as linguas catalá, vasca e galega, lonxe de ser un patrimonio de todos —sen excepción, aínda que a maioría dos españois sexan monolingües—, competen única e exclusivamente aos seus falantes e a ninguén máis que a eles.
En consecuencia, a protección deste patrimonio é única e exclusivamente responsabilidade dos gobernos rexionais, quedando o Executivo español sempre á marxe de calquera política de promoción e defensa destes idiomas.
Existen exemplos sobrados respecto diso. Desde a pouca promoción que o Instituto Cervantes fai desas linguas no ámbito internacional ao abandono absoluto no que TVE deixou no seu día a programación en linguas que non fosen a española nos circuítos de emisión rexionais, ou asuntos con máis enxunlla que, a forza da peor demagoxia, conseguiron crear problemas onde non os había e segue sen habelos, como é o caso de a inmersión lingüística.
O resumo vén ser que para o Estado, máis aló dos discursos protocolarios nos que toca quedar ben, lingua, o que se di lingua, hai unha, que é aquela con a que nos entendemos todos. E as demais, pois si, aí están e fálanas algúns porque son moi pesados e mantéñenas con vida, pero, no fondo, vaia coñazo. Co ben que nos iría cunha soa. Así que, se a queren protexer, que a protexan os gobernos rexionais, que o Estado está para cousas serias, ou sexa, o español.
O Goberno de Pedro Sánchez ten preparado o borrador da nova Lei Xeral de Comunicación para que o Consello de Ministros déalle luz verde de maneira inminente. Fíxose caso omiso, de momento, das reclamacións que chegaban principalmente de Cataluña para que se fixase unha porcentaxe obrigatoria de inclusión no catálogo e de investimento en cinema ou produción en catalán por parte das cadeas de televisión e as plataformas dixitais como Netflix, HBO, Amazon Prime ou tantas como operen no mercado.
“O Goberno de Pedro Sánchez ten preparado o borrador da nova Lei Xeral de Comunicación para que o Consello de Ministros déalle luz verde de maneira inminente”
É unha lei intervencionista acorde á directiva da Unión Europea. No caso das televisións convencionais, o 51% do tempo de emisión anual da súa programación terá que ser obra europea e, desta porcentaxe, a metade terá que estar reservada a producións en castelán ou nalgunha das outras linguas do Estado. Nótese o ‘ou’, que marca a diferenza e, dada a experiencia previa acumulada, permite adiviñar que no que incumbe a linguas que non sexan a castelá, a porcentaxe vai ser máis ou menos do 0%.
E o mesmo para as plataformas de emisión dixital. Neste caso, o seu ‘escaparate’ dedicado a obra europea ha de ser como mínimo do 30%, e de leste, polo menos o 50% reservado a producións en castelán ou as outras linguas do Estado. Nótese de novo que se repite o ‘ou’, así que podemos repetir tamén a conclusión: a porcentaxe de obra en catalán, vasco ou galego será tendente a cero.
“O que si é realmente importante a ollos do lexislador faise obrigatorio —o castelán— e aquilo que non o é déixase ao azar da boa vontade —as outras linguas—. É unha equivocación, por varios motivos. (…) porque afianza a idea de que en España hai linguas de primeira e de segunda”
O que si é realmente importante a ollos do lexislador faise obrigatorio —o castelán— e aquilo que non o é déixase ao azar da boa vontade —as outras linguas—. É unha equivocación, por varios motivos. En primeiro lugar, apuntabámolo ao principio, porque afianza a idea de que en España hai linguas de primeira e de segunda. E, efectivamente, hai unha na que todos nos entendemos, pero hai outras que forman parte do patrimonio máis íntimo dos seus falantes. E iso, un Estado que de verdade se recoñeza como plural debe defendelo por igual por unha simple cuestión de respecto para con estes falantes. É pura vontade de servizo ao cidadán en tanto que falante. Non hai nacionalismo nesta afirmación, simplemente sentido común.
Se España é un Estado con máis dunha lingua, a súa lexislación debe facerse sempre tido en conta esta realidade. Pola contra, as afirmacións folclóricas sobre o rico patrimonio lingüístico e a riqueza idiomática da Península quedan nun simple blablablá. É onde estamos.
En segundo lugar, é un erro político. Non conxuntural e a curto, senón estrutural e a longo prazo. Na medida en que o Estado se borra da defensa militante de todas as linguas españolas e deixa en mans das comunidades autónomas o traballo no seu defensa e promoción, afianza a idea de que só o nacionalismo periférico está en condicións de facer ese labor. E iso, para os falantes dunha lingua, é importante. Máis importante do que habitualmente cre quen ten unha visión monolingüe e é incapaz de poñerse nos zapatos de quen fala un idioma diferente ao seu.
Estamos no terreo do práctico —entenderse—, pero tamén do emocional. Borrarse neste ámbito como Estado é desaparecer como aliado do cidadán en algo que para este é transcendente. E o nacionalismo saca proveito diso: só eu podo defender a lingua que falas, só a min impórtame. O devandito, un erro a longo prazo no que percuten unha e outra vez e outro tras outro todos os gobernos de España. É igual a cor.
É un erro cultural. As novas tendencias de consumir o audiovisual por parte do cidadán van facer cada vez máis complicado que as linguas con poucos millóns de falantes resistan. Naturalmente, non se trata de obrigar ao consumidor para tragar cun embude o que non lle apetece.
Pero se Europa enteira, e España en particular, fai unha lei proteccionista para coa industria e os diferentes idiomas, estaría ben que todos fosen tratados con similar consideración.
Para quen pense que España estaría mellor cunha soa lingua —á francesa maneira— isto non debe preocuparlle. Para quen pense que perder linguas é perder patrimonio e riqueza, o futuro non é moi halagüeño e si debe sentirse interpelado pola cuestión.
Veremos como queda o asunto. ERC anunciou que dará guerra e os Orzamentos que han de negociarse están ao virar a esquina. Pero isto confirma o que apuntabamos. Que teñan que ser os nacionalistas os que sempre anden presionando para estas cousas é, xa de seu, unha mala noticia. Son o catalán, o vasco e as galego linguas españolas? Si? Pois nese caso non debería ser necesario que calquera cesión respecto diso sexa sempre o equivalente para arrincarlle ao Estado unha moa.
Bastaría que, dunha vez por todas, actuásese coma se crésese de verdade que en España todas as linguas son de todos e que por iso vale a pena defendelas. Non é así e é unha mágoa.
Tomado de El Confidencial
