Baixo un contexto simultáneo de tensións militares coa ofensiva ucraína en Kursk e dos avances rusos no Donbás, India e China impulsaron sendas iniciativas de negociación tendentes a buscar unha saída ao estancado conflito ucraíno. Coa mirada igualmente posta nas eleccións presidenciais estadounidenses, en agosto pasado o presidente indio Narendra Modi visitou Kiev toda vez o primeiro ministro chinés Li Qiang estivo en Moscova.
“Resulta significativo que sexan dous membros dos BRICS como India e China (…) os únicos con capacidade para impulsar iniciativas de negociación na guerra ruso-ucraína”
Resulta significativo que sexan dous membros dos BRICS como India e China (dúas potencias nucleares que ao mesmo tempo manteñen rivalidades xeopolíticas e militares con reclamacións fronteirizas incluídas) os únicos con capacidade para impulsar iniciativas de negociación na guerra ruso-ucraína.
Unha expectativa de negociación que non se observa nin en Washington nin por parte dos seus aliados “atlantistas” na OTAN e na UE, moito máis enfocados en “solucionar” o conflito pola vía militar, pasando este por asestar unha derrota “humillante” para Rusia que, a todas luces, vese claramente incerta a estas alturas. Incluso este “atlantismo-neoeuropeísta” observa reveses electorais derivados da súa intransixente política pro-ucraína, tal e como se observou co avance da extrema dereita de AfD nos recentes comicios rexionais en Turinxia e Saxonia.
Toda vez EEUU está case absolutamente concentrado nas súas eleccións presidenciais de novembro próximo, é patente a falta de iniciativa de Washington para tentar reconducir os conflitos globais. O pulso electoral Trump-Harris gaña en decibelios toda vez a escalada de tensións militares entre Israel e Irán en Oriente Próximo alcanza agora ao Líbano, cos ataques israelíes contra posicións do grupo islamista Hizbulá.
Como coletazo de última hora determinado polas expectativas electorais de apuntalar o camiño de Harris á Casa Branca, a administración Biden anunciou un ultimátum a Israel e Hamás para acadar un alto ao fogo que en ningún momento implica sanción algunha contra a masacre en directo que leva a cabo Netanyahu en Gaza. A comezos de agosto, en clara manobra disuasiva contra Teherán, Biden anunciou o envío ao Golfo Pérsico de buques de guerra e portaavións. Paralelamente, a OTAN abriu a veda para o envío a Ucraína dos F-16 coa expectativa (por certo pouco realista) de quebrar a superioridade militar aérea rusa.
Volvendo aos BRICS, este organismo multilateral que cobrou un inesperado impulso coa guerra de Ucraína comeza a deseñar unha nova arquitectura financeira que implique o final do predominio do dólar. Rusia, un dos principais produtores en materias primas como petróleo, gas natural e minerais, busca fortalecer os seus lazos vía BRICS coa perspectiva de manter unha especie de salvavidas financeiro ante calquera eventualidade dentro das tensións permanentes con Occidente.
Os BRICS, que comezaron o 2024 cunha audaz ampliación de membros como Arabia Saudita, Irán, Emiratos Árabes Unidos, Exipto e Etiopía, recibe agora unha nova solicitude de admisión por parte doutra potencia euroasiática, Turquía, estratéxico membro da OTAN pero que debe navegar en todo tipo de equilibrios toda vez se afasta dos imperativos xeopolíticos occidentais.
Con estas cartas na mesa, India e China trazan iniciativas paralelas para posicionarse como os actores xeopolíticos que marcan a liña deste século. Pero non é só en Ucraína e Oriente Próximo. Un dos membros principais dos BRICS, Brasil, impulsa xunto a México e Colombia unha mediación para solucionar unha crise postelectoral en Venezuela que ameaza con aumentar as tensións internas e rexionais. En 2023, outro membro dos BRICS, Sudáfrica, case en conxunto co seu socio brasileiro, impulsou unha iniciativa de negociación en Ucraína que, pese ao beneplácito de Beijing e Moscova, foron claramente neutralizadas por Washington e o eixe atlantista.
A revitalización do eixe euroasiático e dos BRICS implica para un Occidente cada vez menos hexemónico a necesidade de quebrar internamente a súa cohesión, atizando esas rivalidades sino-indias que comezan tamén a verificarse ante as recentes tensións militares entre China e Xapón. Con anterioridade, Occidente propiciou esas expectativas de creba interna dentro dos BRICS alentando ao presidente arxentino Javier Milei de non ingresar nese organismo.
“A revitalización do eixe euroasiático e dos BRICS implica para un Occidente cada vez menos hexemónico a necesidade de quebrar internamente a súa cohesión”
Paralelamente, Beijing remodela a súa iniciativa xeopolítica das Rutas da Seda que, como sinala o analista Emir Sader nun recente artigo, reivindica ese peso histórico que Eurasia tivo antes da aparición dun hexemon occidental que hoxe aposta claramente polo militarismo a ultranza por riba da negociación e do diálogo.
